پول حاصل از فروش یک ملک، به طور کامل به حساب شما واریز نمی‌شود! باید بدانید که بخشی از سود شما به “مالیات بر عواید سرمایه‌ای” تعلق دارد. چنین طرحی در قوانین و مقررات مالی کشور ما به تصویب رسیده و قرار است در آینده به مرحله اجرایی درآید. این واقعیت، اهمیت آشنایی با قوانین مالیاتی و در نظر گرفتن آن‌ها در برنامه‌ریزی‌های مالی را بیش از پیش آشکار می‌سازد. در این پست می‌خواهیم اصلی‌ترین نکات پیرامون مالیات بر عواید سرمایه‌ای را برای شما تشریح کنیم.
تعریف مالیات بر عواید سرمایه‌ای
هرگاه دارایی‌ای مانند سهام، مسکن یا ارز را با قیمتی بالاتر از قیمت خرید آن بفروشید، به این معناست که سود سرمایه‌ای کسب کرده‌اید. طبق قوانین مالیاتی، باید بخشی از این سود را به عنوان مالیات بر عواید سرمایه‌ای به دولت پرداخت کنید. اما چرا این مالیات وجود دارد؟
منطق پشت مالیات بر عواید سرمایه‌ای
در واقع، هدف از مالیات بر عواید سرمایه‌ای، مشارکت در درآمدهای عمومی و همچنین تنظیم بازارهای مالی است. البته درک ساز و کار مالیات بر عواید سرمایه‌ای به کمی توجه نیاز دارد.
به طور کلی، اقتصاد به دو بخش تقسیم می‌شود: بخش واقعی(بخش تولید) و بخش مالی(به زبان خودمانی معامله‌گری). منظور از بخش واقعی اقتصاد، کلیه فعالیت‌هایی است که تولید کالاها و خدمات قابل لمس را به دنبال دارد. بخش مالی، به مدیریت پول و سرمایه‌گذاری‌ها می‌پردازد و به ما کمک می‌کند تا کالاها و خدمات را خریداری کنیم. مثلاً می‌توان به بازارهای مالی مانند بورس و بانک‌ها اشاره کرد که نقش واسطه بین پس‌اندازکنندگان و سرمایه‌گذاران را برعهده دارند. به این ترتیب، بخش مالی چرخه‌ی اقتصادی را به حرکت در می‌آورد.
دولت‌ها تمایل دارند سرمایه‌ها بیشتر به سمت بخش تولید بروند. چون تولید، ایجاد شغل و رشد اقتصادی را در پی دارد. اما اگر سود سرمایه‌گذاری در بخش غیر تولید خیلی زیاد باشد، مردم ترجیح می‌دهند پولشان را در آنجا بگذارند.
چرا به مالیات بر عواید سرمایه‌ای نیاز داریم؟
– کاهش نابرابری: بدون مالیات بر عواید سرمایه‌ای، ثروت به طور فزاینده‌ای در دست عده کمی متمرکز می‌شود. افرادی که از قبل انباشت مالی دارند، با سرمایه‌گذاری این ثروت، سودهای کلانی کسب و سرمایه خود را چند برابر می‌کنند. در حالی که اقشار ضعیف، اصلا فرصت سرمایه‌گذاری ندارند. مالیات بر عواید سرمایه‌ای قصد دارد تا سرعت انباشت سرمایه را کاهش دهد و رشد اختلاف طبقاتی را کُند نماید.
– تأمین درآمد دولت: مالیات بر عواید سرمایه‌ای یکی از منابع مهم درآمد دولت است. دولت این درآمد را در تأمین هزینه‌های عام‌المنفعه مانند آموزش، بهداشت، خدمات عمومی و ایجاد زیرساخت‌ها به کار می‌گیرد.
– تنظیم بازار: وقتی مالیات بر عواید سرمایه‌ای وجود داشته باشد، آدم‌ها قبل از سرمایه‌گذاری، خوب فکر می‌کنند. چون بخشی از سودی که به دست می‌آورند را باید به عنوان مالیات به دولت بدهند. به این ترتیب، افراد با احتیاط بیشتری وارد بازار می‌شوند و تقاضای کاذب در بازار کاهش می‌یابد. در نتیجه، از نوسان قیمت در بازار کاسته خواهد شد و قیمت‌ها به صورت پایدارتری تغییر می‌کنند. به بیان علمی، مالیات بر عواید سرمایه‌ای سدی در برابر ایجاد حباب‌های اقتصادی بزرگ است.
مالیات بر عواید سرمایه‌ای، به کدام دارایی‌ها تعلق می‌گیرد؟
– املاک: همه نوع ملک، چه مسکونی، تجاری یا حتی زمین‌های خالی.
– وسایل نقلیه: خودرو، موتورسیکلت و هر وسیله‌ای که پلاک می‌شود.
– همه ارزهای خارجی و ارزهای دیجیتال.
– فلزات گران‌بها: طلا، نقره، پلاتین و جواهرات.
محاسبه مالیات بر عایدی املاک
میزان مالیات بر عایدی سرمایه مسکن به مدت زمانی که ملک را نگه داشته‌اید بستگی دارد؛ هرچه مدت زمان نگهداری بیشتر باشد، مالیات کمتری می‌پردازید. برای مثال، اگر ملکی را یک سال بعد بفروشید، ۶۰ درصد سود را مالیات می‌دهید، اما اگر ملک را ۵ سال نگه دارید، فقط ۵ درصد مالیات شامل حال شما می‌شود. همچنین، افرادی که تنها یک ملک دارند و بیش از دو سال آن را نگه داشته‌اند، از پرداخت مالیات معاف هستند. برای رعایت عدالت اقتصادی، مالیات بر عواید سرمایه‌ای به املاک ارثیه، مهریه و جهیزیه تعلق نمی‌گیرد.
هر خانواده می‌تواند علاوه بر خانه‌ای که استفاده می‌کند، به ازای هر یک از فرزندان بالای ۱۸ سال، تا سقف چهار ملک دیگر هم داشته باشد و از معافیت برخوردار شود. اگر هم ملکی را تازه ساخته باشید، ممکن است از پرداخت مالیات معاف شوید. اولین انتقال مالکیت املاکی که از تاریخ صدور پروانه ساختمانی آن‌ها بیش از ۴ سال نگذشته باشد، اعم از اینکه عملیات ساختمانی تکمیل شده یا خیر، از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف است.
اگر شما زمینی دارید که خارج از شهر است و از آن برای کشاورزی استفاده می‌کنید (مثل باغ مثمر یا زمین زراعی)، وقتی بخواهید آن را بفروشید، نیازی به پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه نیست. به شرط آنکه در طی ۵ سال قبل از فروش زمین، حداقل ۳ سال زیر کشت بوده باشد.
محاسبه مالیات بر عایدی ارز و فلزات گران‌بها
میزان مالیاتی که باید برای سود حاصل از فروش طلا، نقره، جواهرات و ارز پرداخت کنید، به مدت زمانی که این دارایی‌ها را نزد خود نگه داشته‌اید، بستگی دارد. اگر این دارایی‌ها را کمتر از یک سال نگه داشته باشید، 30 درصد سود حاصل از فروش آن را باید به عنوان مالیات پرداخت کنید. اگر مدت نگهداری بین یک تا دو سال باشد، میزان مالیات به 20 درصد کاهش می‌یابد و اگر بیش از دو سال این دارایی‌ها را نزد خود نگه داشته باشید، تنها 10 درصد از سود حاصل از فروش آن‌ها مشمول مالیات خواهد بود.
اگر شما مبلغی کمتر از 2000 یورو (یا معادل آن به پول‌های دیگر) را خرید و فروش کنید، نیازی به پرداخت مالیات نیست. همچنین، هر فرد بزرگسالی (بالای 18 سال) می‌تواند هر 5 سال یک‌بار تا 200 گرم طلای 18 عیار را بفروشد و نیازی به پرداخت مالیات ندارد. یعنی اگر شما طلا بخرید و آن را به مدت حداقل 5 سال نگه دارید و بعد بفروشید، تا 200 گرم از آن، معاف از مالیات است.
محاسبه مالیات بر عایدی وسایل نقلیه
هر خانواده می‌تواند تا چهار خودرو داشته باشد بدون اینکه مالیات بپردازد. همچنین اگر شما فقط یک خودرو داشته باشید و آن را بیشتر از یک سال نگه دارید، نیازی به پرداخت مالیات نیست. اما به طور کلی، میزان مالیات پرداختی با مدت زمانی که فرد خودرو را در اختیار داشته است، ارتباط مستقیم دارد. یعنی هرچه مدت زمان نگهداری خودرو بیشتر باشد، نرخ مالیات کمتر خواهد بود.
اگر خودرویی را کمتر از یک سال نگه دارید و سپس آن را بفروشید، 30 درصد از سود حاصل از فروش آن را باید به عنوان مالیات پرداخت کنید. با افزایش مدت زمان نگهداری به یک تا دو سال، نرخ مالیات به 20 درصد کاهش می‌یابد. اگر خودرو را بین دو تا سه سال نگه دارید، نرخ مالیات به 10 درصد کاسته می‌شود. در صورتی که خودرو بیش از سه سال در اختیار فرد باشد، از پرداخت هرگونه مالیات بر عایدی سرمایه معاف خواهد بود.
چه دارایی‌هایی مشمول این مالیات نمی‌شوند؟
– سپرده‌های بانکی: پول‌هایی که در بانک گذاشته‌اید.
– اوراق بهادار: سهام، اوراق مشارکت و صندوق‌های سرمایه‌گذاری.
وجود مالیات بر عواید سرمایه‌ای، اقتصاد را به چه سمتی سوق می‌دهد؟
به زبان ساده، سرمایه‌گذاری بلند مدت! تمام هدف این طرح، اختصاص سرمایه به بخش‌های مفیدتر در اقتصاد کشور است و می‌خواهد تا جای ممکن سفته‌بازی و سوداگری را محدود کند.
سخن پایانی
برای اینکه به مردم و کسب‌وکارها فرصت داده شود تا خود را با این قانون جدید وفق دهند، دولت ۳ سال تنفس در نظر گرفته است. البته تمام اینها منوط به فراهم آمدن بستر اجرایی برای طرح است که هنوز در کشور ما فراهم نیست. بنابراین هنوز چشم اندازی از زمان دقیق اجرای مالیات بر عواید سرمایه‌ای وجود ندارد.